Tính đến trưa 9/4, doanh thu phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đạt hơn 89 tỷ đồng, giữ vững vị trí dẫn đầu doanh thu phòng vé Việt.
Không súng đạn, không giao tranh, không nhạc nền kịch tích nhưng cảnh cưa bom của Tư Đạp trong phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối vẫn đủ sức nặng khiến khán giả hồi hộp đến phút cuối cùng.
Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối chân thực đến mức được ví như phim tài liệu. Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên và ê-kíp đã dựng nên một bộ phim điện ảnh mà hiện thực trong đó đạt đến tầm của một bộ phim tài liệu, thậm chí thực hơn cả phim tài liệu.
Cảnh cưa bom của Tư Đạp khiến khán giả căng thẳng từng giây. Ảnh: NSX
Trong Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối, có không ít khoảnh khắc khiến người xem căng thẳng, thậm chí phải “nín thở” vì hồi hộp, lo lắng… Cảnh Tư Đạp cùng đồng đội cưa bom là một trong số những cảnh đó khi tái hiện chân thực công việc đầy rủi ro của những chiến sĩ địa đạo Củ Chi – nơi mà sự sống và cái chết chỉ cách nhau vì một sai lầm nhỏ.
Khi từng nhát cưa cũng có thể là nhát cắt sinh tử
Dưới lòng đất chật hẹp, Tư Đạp (diễn viên Quang Tuấn) cùng Lục Tạc (diễn viên Anh Tú Wilson) cùng Sáu Lập (diễn viên Cao Sang Lê) cẩn thận cưa một quả bom. Họ dùng cưa tay, từng đường cưa chậm rãi, có kiểm soát, trong khi đồng đội liên tục tưới nước để giảm ma sát, tránh phát sinh tia lửa gây kích nổ. Đây là cách mà bộ đội Việt Nam ngày xưa vẫn làm – vừa thủ công, vừa nguy hiểm nhưng lại là phương pháp khả thi trong điều kiện thiếu thốn công cụ.
Phân cảnh cưa bom của Tư Đạp thật đến nỗi dù biết đang xem phim nhưng khán giả phải “nín thở” theo dõi. Ảnh: NSX
Thời gian trôi qua, công việc này vẫn chưa hoàn thành. Nhận thấy phương án cưa tay quá lâu, Tư Đạp quyết định chuyển sang phương pháp táo bạo hơn: nung nóng vỏ bom để giãn nở kim loại, giúp tháo kíp dễ dàng hơn. Đây là một kỹ thuật có thật, tuy nhiên đi kèm với rủi ro lớn hơn nhiều. Khi vỏ bom bị nung nóng, bất kỳ phản ứng ngoài ý muốn nào cũng có thể dẫn đến phát nổ.
Ngọn lửa trong chiếc chảo tự chế bùng lên, hơi nóng phả vào không gian vốn đã ngột ngạt của địa đạo. Tư Đạp, trán lấm tấm mồ hôi, không rời mắt khỏi quả bom. Trong khi đó, những người đồng đội không giấu được sự lo lắng, bởi ai cũng hiểu mức độ nguy hiểm của cách làm này. Cả hai căng thẳng đến mức phải xin ra ngoài. Ở lại có nghĩa là chấp nhận đặt mạng sống của mình vào tay người đồng đội.
Chất thép trong người chiến sĩ địa đạo
Tư Đạp vẫn không nao núng, bàn tay anh vững vàng, ánh mắt sắc bén. Có thể thấy đây không phải lần đầu anh làm việc này. Anh, giống với bao người chiến sĩ dũng cảm ngoài kia, hẳn có chung suy nghĩ nếu có thể tận dụng được lượng thuốc nổ bên trong để chế bom mới thì nguy hiểm đến đâu cũng đáng.
Quang Tuấn trong vai Tư Đạp – nguyên mẫu là nhân vật có thật Anh hùng Tô Văn Đực. Ảnh: NSX
Đến khi quả bom cuối cùng được tháo gỡ, không có tiếng reo hò mà chỉ có sự nhẹ nhõm thầm lặng và quyết tâm tiếp tục nhiệm vụ. Đó là bản chất của những người lính địa đạo – âm thầm, kiên cường và luôn sẵn sàng cho mọi tình huống có thể xảy ra.
Cảnh cưa bom không chỉ là một màn trình diễn căng thẳng về mặt kỹ thuật mà còn là minh chứng sâu sắc về tinh thần chiến sĩ địa đạo. Ở họ không chỉ có lòng can đảm, mà còn có sự khéo léo, sáng tạo trong chiến đấu. Phim đã lột tả rõ nét những gì mà những người sống tại địa đạo Củ Chi đã trải qua. Họ chiến đấu không chỉ với địch, mà còn với chính số phận mong manh của mình.
Tư Đạp không phải hình tượng anh hùng phi thực tế mà lấy cảm hứng từ nhân vật có thật là Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Tô Văn Đực – người được mệnh danh là “cỗ máy phá bom”. Ông cũng là cố vấn cho đạo diễn Bùi Thạc Chuyên và ê-kíp Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối.
Trong giai đoạn kháng chiến kiên trì và bền bỉ, anh hùng Tô Văn Đực cũng như những con người thầm lặng khác, sẵn sàng hy sinh bất cứ lúc nào vì lợi ích đất nước. Đây chính là một phần giá trị mà Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối mang đến: Bộ phim không chỉ kể về chiến tranh, mà còn là câu chuyện về những con người đã vượt qua nỗi sợ để chiến đấu bảo vệ Tổ quốc theo cách của riêng họ.
Đi từ bến xe Củ Chi, chạy khoảng 10 km nữa là đến nhà của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Tô Văn Đực (xã Nhuận Đức, huyện Củ Chi), nguyên mẫu nhân vật Tư Đạp trong phim Địa đạo.
Chú Tô Văn Đực bên góc lưu niệm tại nhà riêng – Ảnh:VIỆT HÙNG
Tạm ngưng nhặt những quả xoài non rụng sau vườn, chú Đực niềm nở mời tôi vào nhà. Qua lời kể của chú, một thời bom đạn kháng chiến bỗng sống dậy như những thước phim quay chậm…
Từ địa đạo vào xưởng sản xuất vũ khí
Chú Tô Văn Đực sinh năm 1942, năm nay đã 83 tuổi nhưng chú vẫn nhớ những câu chuyện xa xưa: “Nơi tôi sống là vùng giải phóng, nên bộ đội về vùng quê tôi nhiều lắm. Cha mẹ tôi mất năm tôi 8 tuổi, đi chăn trâu, bò cực quá nên năm 16 tuổi tôi xin anh đi cạo mủ cao su.
Năm đó cán bộ vận động đi lính, tôi là thanh niên địa phương tại vùng giải phóng nên đăng ký ngay. Ban đầu tôi được giao nhiệm vụ tải đạn, tải thương, kế tiếp là đào địa đạo.
Nghe mấy người đi trước kể lại, hầm bí mật xuất phát từ Phước Vĩnh An từ thời chống Pháp, người ta đào để trốn (chỉ có một miệng hầm). Đến thời chống Mỹ thì dân mình phát triển thành địa đạo, từ ấp này qua ấp kia. Dân mình hay lắm, từ bé đến lớn đều biết và tham gia đào địa đạo.
Công việc đơn giản, mình cứ làm theo trưởng ấp, người ta chỉ sao thì mình cứ theo đó mà đào. Nếu gặp lớp đất cứng quá thì mình có cuốc ngao (chiếc cuốc bằng bàn tay, miệng vừa, cán ngắn, dễ cầm và dễ cuốc lại bén nữa).
Chú Tô Văn Đực lúc mới vào xưởng chế tạo vũ khí thô sơ – Ảnh tư liệu
Đào địa đạo được 2 năm, đến năm 1962 thì đơn vị điều tôi vô xưởng sản xuất vũ khí thô sơ. Người thầy đầu tiên dạy tôi làm quen với việc sửa chữa súng tên Tư Sưa.
Thầy Tư dạy tôi làm súng trường trang bị cho du kích, sau khi làm súng trường thành thạo rồi, tôi chuyển sang nghiên cứu làm súng ngắn K54. Vì là “tự cung tự cấp” nên những chiếc súng ngắn tôi làm ra được đem bán lấy tiền mua nguyên vật liệu.
Sáng chế độc đáo của Anh hùng mìn gạt
Dù chỉ biết chữ đủ để đọc và viết, nhưng chú Đực đã làm được nhiều điều khiến người ta ngưỡng mộ. Chú đã cải tiến từ súng ngựa trời bắn tầm gần đến súng trường bắn tầm xa cho du kích chiến đấu. Rồi chú sáng tạo khẩu súng ngắn K54 nâng cấp từ 8 viên lên 14 viên.
“Tôi chỉ biết đọc biết viết thôi, mấy cái bản vẽ không rành lắm. Tôi tự hình dung trong đầu mình ra, nói với mấy anh em trong xưởng. Mỗi người hoàn thành một công đoạn, tầm 1 tháng thì có được 1 khẩu súng trường”.
Một bước ngoặt trong những “sáng chế vũ khí” của chú Tô Văn Đực là vào năm 1966. Chú kể lại: “Năm đó xe tăng càn quét vùng Củ Chi “rát” lắm, mà mình toàn súng thô sơ, nhất là du kích làm gì có B40 để chống lại xe tăng.
Lúc ấy, anh Tám Thạnh cho tôi mượn 2 quả mìn cán. Tôi đặt ngay lỗ châu mai, cách khoảng 50 mét, xe đi ngang cán đúng thì mìn nổ. Tôi thấy tính năng của mìn hay quá, nó có thể tiêu diệt được sự càn quét của xe tăng”.
Phát hiện ra công dụng của mìn, chú lao vào nghiên cứu và sản xuất mìn cán nhằm chặn bước tiến của xe tăng địch. Nhưng để chế tạo được mìn, chú Đực khi ấy không ít lần đứng giữa ranh giới sinh tử.
Ban ngày, chú đi nhặt bom không nổ về cưa ra. “Trong loạt bom địch thả xuống, có nhiều trái bom không nổ. Có những trái to lắm, tới 300 kí. Tôi nói các anh em tránh ra hết đi, để một mình tôi xuống coi trái bom thôi.
Rồi tôi nghiên cứu cách cưa bom, lấy thuốc nổ từ những trái bom của địch và chế ra loại mìn gạt. Loạt mìn gạt này hiệu quả hơn mìn cán, chỉ cần đi ngang, vướng dây gạt cần là mìn sẽ tự kích pháo nổ” – chú Đực cho biết.
Giấy chứng nhận Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân do Chính phủ cách mạng lâm thời cấp cho chú Tô Văn Đực- Ảnh tư liệu
Cũng chính vì những thành tích công phá xe tăng hiệu quả, năm 1968, nhà văn Viễn Phương đã viết cuốn tiểu thuyết lấy nguyên mẫu của chú Tô Văn Đực và đặt tên là Anh hùng mìn gạt.
Nguyên mẫu nhân vật Tư Đạp trong Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối
Trong phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối, hình tượng của chú Tô Văn Đực được thể hiện qua vai Tư Đạp (Quang Tuấn đóng).
Chú Đực chia sẻ thêm: “Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên có nhờ tôi cố vấn cách đào địa đạo thế nào, cách chế tạo mìn gạt và tư vấn thêm những chi tiết về chiến tranh. Nhưng nói thiệt, phim chỉ thể hiện một phần thôi, thời đó chiến tranh ác liệt và dữ dội hơn nhiều.
Chú Tô Văn Đực phát biểu tại buổi ra mắt phim Địa đạo – Ảnh: GALAXY
Tuy nhiên, tôi hy vọng các cháu thế hệ bây giờ khi xem phim sẽ hiểu được sự kiên cường của các cô chú du kích thời xưa, thấy được tinh thần chiến đấu bất khuất của cha ông ta trong công cuộc chống Mỹ bảo vệ đất nước”.
